Εκπαίδευση στα ΜΜΕ(Media Literacy Education).Μια διδακτική προσέγγιση.

Τι είναι η εκπαίδευση για τα ΜΜΕ?

Ο David Buchingham  στο βιβλίο του 'Εκπαίδευση στα ΜΜΕ"ορίζει ως "Media education" ή αλλιώς "Eκπαίδευση στα ΜΜΕ" τη διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης των μέσων ενώ ως "Media Literacy"- "Αλφαβητισμό στα ΜΜΕ", το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας της γνώσης και τις δεξιότητες που αποκτούν οι μαθητές.Στο βιβλίο του προτείνει να αντιμετωπίζονται τα ΜΜΕ ως μέσο προετοιμασίας για να μπορούν οι νέοι να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις και να μην επηρεάζονται από αυτά.
Μερικά θεωρητικά στοιχεία.

 Η "Εκπαίδευση για τα ΜΜΕ" δυστυχώς στη χώρα μας καταλαμβάνει ένα μικρό κομμάτι στην εκπαίδευση είτε στη Α/θμια είτε στην Β/θμια  και περιορίζεται μόνο στη θέληση αυτών των εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν ολοκληρωμένα προγράμματα αγωγής υγείας  ενώ ,δυστυχώς ,στα ΠΤΔΕ από όσα γνωρίζω προσωπικά δεν υπάρχει αντίστοιχο μάθημα..
Η προσπάθεια των εκπαιδευτικών αυτών που ασχολούνται με  τη "Μedia Literacy Education" δεν είναι αφοριστική και δεν προσπαθεί να πείσει τα παιδιά να βγάλουν τα "μιντιακά μέσα" από τη ζωή τους.Στην κοινωνία της πληροφορίας και της εικόνας, εκείνο που προσπαθούν να κάνουν,  είναι να εκπαιδεύσουν τα παιδιά  ώστε να ελέγχουν τι βλέπουν, να κρίνουν  και να διακρίνουν πίσω από ό,τι βλέπουν την πραγματικότητα.
   Θεωρείται από πολλούς  εκπαιδευτικούς πως η χρήση  και μόνο των τεχνολογιών κατά τη διάρκεια του μαθήματος βοηθάει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που σχετίζονται με το μιντιακό γραμματισμό -αλφαβητισμό  .Δυστυχώς όμως αυτό δεν ισχύει.Αν απλά χρησιμοποιείς τα μέσα χωρίς να υπάρχει κριτική  προσέγγιση και ανάλυση ,επεξεργασία.αξιολόγηση  και παραγωγή (ως απόδειξη εμπέδωσης όλων των προηγούμενων ) ,το μόνο που κάνουμε είναι να οδηγούνται τα παιδιά  στο να μιμούνται όσα βλέπουν και μάλιστα να παίρνουν τα μηνύματα  αυτοματοποιημένα .Μετατρέπουμε δηλαδή τα παιδιά σε δέκτες μηνυμάτων που τα αναπαράγουν χωρίς να τα έχουν επεξεργαστεί.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι τα μέσα κυριαρχούν στη ζωή μας.Τα παιδιά μας από μικρή ηλικία τα χρησιμοποιούν ,παρακολουθούν ανελλιπώς τηλεόραση ,μπαίνουν στον υπολογιστή,περιηγούνται σε διάφορες σελίδες και διαβάζουν ενώ βλέπουν βίντεο με κάθε είδους μη ελεγμένες ή επικυρωμένες απόψεις ,ή περιηγούνται σε σελίδες που καλυμμένες πίσω από δήθεν εμπεριστατωμένες πηγές περνούν τα δικά τους μηνύματα.Οι εικόνες αυτές επηρεάζουν τα παιδιά και πολλά διαμορφώνουν μια πλασματική δυστυχώς θεώρηση του τι είναι αληθινό  και πως λειτουργεί ο κόσμος.Τα ΜΜΕ έχουν μεγάλη δύναμη στα παιδιά μας και αυτό πρέπει να το ξέρουμε οπότε ο μιντιακός αλφαβητισμός και η εκπαίδευση των Μέσων είναι επιβεβλημένη .

ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ στη διδασκαλία μας..
Ολοι χρησιμοποιούμε στην τάξη μας τη δύναμη της έντυπης και ηλεκτρονικής εικόνας ή ακόμα και βιντεο.Οπότε δεν μιλάμε για ένα ξεχωριστό γνωστικό αντικείμενο αλλά ένα αντικείμενο που ενσωματώνεται από πολλούς στο μάθημά μας.
Σε κάθε τάξη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και χρησιμοποιούμε μιντιακά μέσα..Από τη Α δείχνοντας στα παιδιά της Α τάξης πχ κινούμενα σχέδια με το "Μικρό Νικόλα"μέχρι την Στ ΄τάξη όπου στα αντίστοιχα μαθήματα όλων των αντικειμένων μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε από ταινίές μέχρι εικόνες ή έργα τέχνης ή βίντεο μουσικής κλπ..Το σίγουρο είναι πως αν παραμείνουμε μόνο στην ¨επιφάνεια "΄του θέματος αυτό που καταφέρνουμε είναι να περάσουμε στα παιδιά το μήνυμα "Ο δάσκαλός/α μας μας βάζει βίντεο.Όσα βλέπουμε σε αυτά ,αφού στηρίζουν το μάθημά μας και τα χρησιμοποιεί ο κύριος ως αληθή δεδομένα,ό,τι μας περνάνε είναι αληθινά..Αρα ότι βλέπουμε είναι αληθινό και σωστό"και έτσι τα παιδιά το δέχονται ως αυθεντία. Νομίζω καταλάβατε το λάθος να χρησιμοποιούμε τα ΜΜΕ ως πηγές αφήνοντάς τες ασχολίαστες. .Ακόμα και το καλύτερο μιντιακό αποτέλεσμα πρέπει να κρίνεται ως προς το τι πέτυχε και γιατί.

ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΩΣ(διδακτική προσέγγιση)

• Παρακολουθούμε ένα βίντεο που έχει σχέση με κάποιο αντικείμενο που διδάξαμε..
• Ανάλυση περιεχομένου λοιπόν και αφού κάνουμε επεξεργασία ως προς τη σύνδεση με το μάθημα προχωράμε στο επόμενο βήμα..
• Ανάλυση πλαισίου .Που κινείται αυτό που είδαμε,σε ποια εποχή κλπ(ανάλογα με το μιντιακό θέμα που επιλέξαμε.Είναι αδύνατο να σας δώσω εγώ συγκεκριμένα πλαίσια γιατί είναι πολλά τα θέματα και το τι θα επιλέξουμε.
• Μελέτη ανάλογων περιπτώσεων με παρόμοια θέματα που δίνονται από διαφορετική σκοπιά και με διαφορετικό τρόπο ή ακόμα και λόγο.
• Ο τρόπος προσέγγισης του θέματος ΚΑΙ ΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ο συγκεκριμένος τρόπος ,παρουσίαση άλλων τρόπων προσέγγισης.
• Το κατα πόσο είναι ρεαλιστικό  και αντικειμενικό και αν φέρει υπογραφή του δημιουργού .
• Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για να μας πείσουν
• Σε ποιο κοινό απευθύνονται και γιατί.
• Το αν (στην περίπτωση πχ μιας ταινίας ) παρουσιάζονται στερεότυπα και ποιος ο λόγος υπαρξής τους..
• Τα είδη πειθούς που χρησιμοποιούνται ,η εικόνα,ο ρόλος της μουσικής,ο τρόπος λήψης και εστιασμός στο πρόσωπο κ.α .'
• Ποιον εξυπηρετεί  το υλικό που αναλύουμε(βιομηχανία θεάματος,τηλεθέαση ,προσωπικό όφελος-αυτοπροβολή ,
• Πως γίνεται ή  που η διακίνηση του υλικού που παρατηρούμε

Είναι πάρα πολλά αυτά που θα μπορούσα να αναφέρω μα θεωρώ πως αυτά είναι τα πιο βασικά για την βαθμίδα που υπηρετούμε ..
 Το σχολικό πρόγραμμα δεν ενδείκνυται σε πολλές περιπτώσεις για μελέτη όλων αυτών αλλά ,καθώς μέσα στο πρόγραμμά μας έχουμε και την ευέλικτη ζώνη και το δικαίωμα ένα ποσοστό των ωρών διαφόρων μαθημάτων να το χρησιμοποιήσουμε για μια διαφορετική προσέγγιση κάποιου μαθήματος ,με προσεκτικό σχεδιασμό μπορεί να το χειριστείτε.
Το πιο εύκολο που θα μπορούσα να προτείνω είναι αν πχ. παρακολουθήσετε με τους μαθητές σας μια ταινία με κάποιο θέμα την ώρα του μαθήματος να αναλύσετε το περιεχόμενο και τους στόχους που θέσατε και να αφιερώσετε ένα δίωρο της ευέλικτης στα επόμενα στάδια αναλύοντας κάθε φορά διαφορετικά στοιχεία από όσα σας παρέθεσα.'
Επίσης αν μέσα σε διάστημα ενός μήνα είχατε κάνει χρήση πολλών μιντιακών μέσων  να βρείτε 2 από αυτά τα οποία θα εξυπηρετούσαν τους ανωτέρω σκοπούς..
Σκοπός μας ως εκπαιδευτικοί είναι να μάθουμε τα παιδιά να βλέπουν πίσω απο την εικόνα και φυσικά να εκπαιδευτούν στο να γίνουν κριτικοί μιντιακοί αποδέκτες..

-----------------------------------------
Επιπλέον για να δώσω το έναυσμα για να ασχοληθείτε με την εκπαίδευση στα ΜΜΕ παρακολουθήστε το παρακάτω βίντεο που προσωπικά θεωρώ πως μπορεί να ικανοποιήσει πολλά από όσα ανέφερα.Επιλέξτε από τα παραπάνω όσα θεωρείτε εσείς πως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ανάλογα με το σκοπό που έχετε θέσει και είμαι σίγουρη πως θα βγάλετε πολλά συμπεράσματα για το αν και πόσο οι μαθητές μας έχουν μιντιακή εκπαίδευση..




* David Buchingham

Καθηγητής Παιδαγωγικής

Διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη του παιδιά, τη νεολαία και τα Μέσα Ενημέρωσης (CSCYM) στη Μεγάλη Βρετανία

Ο David Buckingham είναι ένας από τους κορυφαίους διεθνείς ερευνητές στον τομέα της εκπαίδευσης στα μέσα επικοινωνίας, καθώς και στην έρευνα για τα παιδιά και τις αλληλεπιδράσεις των νέων με τα ηλεκτρονικά μέσα. Έχει δημιουργήσει πάνω από 20 εξωτερικά χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα σχετικά με τα θέματα αυτά τα οποία  χρηματοδοτούνται από οργανισμούς, όπως το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο Έρευνας, το Συμβούλιο Τεχνών της Αγγλίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το Gulbenkian, Macarthur, από τα ιδρύματα  Spencer και Nuffield  και έχει διατελέσει σύμβουλος σε οργανισμούς όπως η UNESCO  των Ηνωμένων Εθνών,  τον Ofcom, και στο Ινστιτούτο για την  Έρευνα Δημόσιας Πολιτικής.

Είναι ο συγγραφέας, και  συν-συγγραφέας ή επιμελητής  24 βιβλίων, και περίπου 200 άρθρων  και κεφαλαίων  βιβλίων. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε 15 γλώσσες.Σαν Καθηγητής ο David Buckingham υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο Annenberg School  Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, και επισκέπτης καθηγητής στο Νορβηγικό Κέντρο Παιδικής Έρευνας. Έχει διδάξει σε  συνέδρια σε περισσότερες από 25 χώρες σε όλο τον κόσμο, και το έργο του έχει διαδοθεί μέσω  έντυπων και ραδιοτηλεοπτικών  μέσων όχι μόνο σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο.

•